CHİLLER GAZ DEĞİŞİMİ
Soğutma sistemlerinde kullanılan soğutucu akışkanlar genel olarak CFC’ ler kloroflorokarbon ve HCFC’ ler hidrokloroflorokarbon dır. Bu akışkanlar zehirleyici, yanıcı değillerdir, elde edilişleri masrafsız ve kolaydır. Ancak ozon takasına zararlı etkileri vardır
Soğutucu akışkanları kloroflorokarbon (CFC), hidrokloroflorokarbon (HCFC), hidroflorokarbon (HFC) şeklinde üç kategoride incelenebilir.
1-) Kloroflorokarbon (CFC): CFC’ler ozon tabakası üzerinde en fazla tahribat yapan soğutucu akışkanlardır. Ayrıca küresel ısınma potansiyelleri oldukça yüksektir. Bunlardan dolayı CFC’lerin kullanımı için bazı yasaklar ve önlemler dünya çapında alınmaktadır. CFC’ler için önemli bulgular şunlardır.Atmosferde 75-120 yıl arasında kimyasal yapıları bozulmadan kalabilirler. Ozonu delme potansiyelleri yüksektir. Uygulamada en çok kullanılanları şunlardır: R-11, R-12, R-114.
2-) Hidrokloroflorokarbon (HCFC): HCFC’ler de klor atomu içerdiği için ozon tabakası ile reaksiyona girerler. Buna rağmen HCFC lerin yapısında hidrojen bulunduğu için kimyasal kararlılıkları çok zayıftır. Atmosferde yapıları bozulmadan uzun süre kalmazlar. HCFC’ler atmosfere doğru yükselirken yapılarındaki hidrojen havadaki su molekülleri ile reaksiyona girerek yapıları bozulur. HCFC’lerin ozonu delme potansiyelleri azdır. HCFC’lerin önemli özellikleri şunlardır:Atmosferde kimyasal yapıları bozulmadan uzun süre kalmazlar (15-20 yıl). Ozonu delme potansiyelleri düşüktür. Uygulamada en çok kullanılan HCFC’ler şunlardır: R-22, R-124, R-123.
3-)Hidroflorokarbon (HFC): HFC’lerin yapısında klor atomu bulunmadığı için ozonu delme potansiyelleri sıfırdır. Yani ozon tabakası üzerine hiçbir olumsuz etkileri yoktur. Buna rağmen küresel ısınmaya bir miktar etki yaparlar
Neredeyse bütün iklimlendirme donanımlarında CFC, HCFC ve HFC gibi soğutucu akışkanlar kullanılır. Devrelerde kaçak olması durumunda, soğutucu akışkan atmosfere sızar ve küresel ısınmaya katkıda bulunur. Bu nedenle, soğutucu akışkanların global ısınmaya doğrudan neden olma potansiyeline sahip oldukları söylenebilir
100 kadar ülke, 1987 yılında Kanada’nın Montreal kentinde, Soğutucu akışkanların üretimi ve kullanımı, Ozon tabakasının korunması, sera etkisinin azaltılması gibi konularda kontrol altına alınması amacıyla ilk defa toplanarak (UNEP 1987) Montreal Protokolü olarak adlandırılan sözleşmeyi hazırlayıp imzalamışlardır. Daha sonrada 1990 yılında Londra’da ve 1992 yılında Kopenhag‘da yapılan toplantılarda CFC türü akışkanların üretim ve kullanımıyla ilgili daha sıkı yani önlemler alınmasını gerekli görerek yeni bir takvim üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Ülkemizde her iki protokolü imzalamış ve resmi gazetede ilan ederek kanunlaştırılmış bulunmaktadır. Montreal protokolünde 2000 yılı konulmuş olmasına rağmen ABD kongresi aldığı karala CFC türü soğutkanların üretim ve kullanımını 1.1.1996 ‘dan itibaren sona erdirmiş bulunmaktadır. Bu, Kopenhag 1992 protokolünde de yer almıştır.
Diğer kalkınmış ülkeler de buna uymuşlardır. Ülkemiz kalkınmakta olan ülke statüsünde bulunduğundan belirlenen takvim 10 yıl ertelemeyle uygulanacaktır. Bu tarih Montreal protokolüne göre 2010 yılıdır ve Kopenhag protokolü revizyonu ile 2005 yılı sonu şeklinde olmak durumundadır [
Geçiş dönemi diye tanımlanan ve HCFC türü soğutkanların ki, bunlardan en yaygın şekilde kullanılanı HCFC-22 (R-22)’dir, 2030 yılına kadar kullanımını mümkün kılan dönemde Ekipman ve Soğutkan üretiminin gitgide azalan miktarlarda yapılması bir takvime bağlanmıştır. Buna göre2016 yılında HCFC soğutkan üretiminin, tespit edilen üretim seviyesinde dondurulması, 2040 yılında HCFC soğutkan üretiminin tümüyle durdurulmasına kararlaştırılmıştır
Halen yürürlükte olan 2037/2000 no'lu yasa çerçevesinde, geri kazanılmış ve temizlenmiş CFC'nin mevcut cihazlarda yeniden kullanılması Temmuz 2001'de yasaklandı.
HCFC üretiminin aşamalı olarak bırakılması kararı 2001 yılında alındı ve son tarih 2010 olarak belirlendi. 2010 yılından itibaren tesislerde yalnızca geri kazanılmış ve temizlenmiş olan HCFC kullanılabilecek ve 2015 yılında HCFC kullanımı tamamen yasaklanacaktır
2037/2000 no'lu yasa ile HCFC’li yeni sistem ve ürünlerin satışına da belirli sınırlamalar getirildi.
Bu sınırlamalar ;
• Soğutma kapasitesi 100 kW'dan büyük olan yalnızca soğutma yapan iklimlendirme santrallerinde HCFC kullanılmasının yasaklanması, yürürlük 1 Ocak 2001.
• Soğutma kapasitesi 100 kW'dan küçük olan yalnızca soğutma yapan iklimlendirme santrallerinde HCFC kullanılmasının yasaklanması, yürürlük 1 Temmuz 2002.
• Ters çevrimli ısı pompalı İklimlendirme santrallerinde HCFC kullanımının yasaklanması, yürürlük 1 Ocak 2004.
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi (EC) 842/2006 No’lu Yönetmeliği (F-Gaz) [12]
Bu yönetmeliğin hedefi Kyoto Protokolüne uygun olarak florlu gazların sera emisyonlarını azaltarak düşürmeyi hedeflemektedir.
14 Haziran 2006’da Avrupa Birliği tarafından F-Gaz Yönetmeliği ve MAC (Mobile Air Conditioning for passengers) yönergesi yayınlandı.
Yönetmelik HFC’leri, PFC’leri, SF6 ve onların Mobil İklimlendirme Cihazları dışındaki tüm uygulamalarını ve yönerge vasıtasıyla Ev Tipi Soğutucuları da kapsamaktadır.
F-Gaz Yönetmeliği ve MAC Yönergesi 14 Haziran 2006’de Avrupa Birliği resmi dergisinde yayınlandı. Yönetmelik 4 Temmuz 2006’da yürürlüğe girdi ve 4 Temmuz 2007’den itibaren çok sayıda ölçümler uygulanacaktır. Buna ilave olarak yasal düzenleme, diğerleri arasında tamamlama için gereken ilave ulusal ölçümleri, uymayanlar hakkında uygulanacak cezai yaptırımları 4 Temmuz 2008’de tebliğ haline getirecektir.
Kapsam (Madde 3): Bu madde soğutmayı, iklimlendirmeyi (ısı pompaları dahil) ve yangın söndürme cihazlarını kapsar.
Komisyon (Madde 3.7) 4 Temmuz 2007’de kaçakları önlemek üzere kaçak kontrol standartlarını oluşturmuştur.
Miktara bağlı olarak belli aralıklarla sertifikalı personel tarafından aşağıdaki kontrollar yapılacaktır:
a. 3 kg veya daha fazla: 6 kg’dan daha az soğutkan içeren hermetik sızdırmaz sistemler hariç olmak üzere en az 12 ayda bir.
b. 30 kg veya daha fazla: 6 ayda bir kez (uygun kaçak kontrol sistemi olması halinde 12 ayda bir)
c. 300 kg veya daha fazla: En az üç ayda bir kez (uygun kaçak kontrol sistemi bulunanlar için 6 ayda bir kontrol zorunluluğu).
300 kg veya daha büyük cihazlar için kaçak kontrol sistemi en az 12 ayda bir denetlenecektir. Bu durumda yangın söndürme sistemleri 4 Temmuz 2007’den önce, kaçak denetleme sistemlerinin ise 4 Temmuz 2010 yılına kadar tesis edilmesi gerekmektedir.
3 kg’dan fazla soğutkan içeren tüm sistemlerde ürün tipi ve miktarını, gerektiğinde ilave miktarı gösteren ve servis-tamir esnasında geri kazanılan miktarları gösteren bir F-Gaz kitapçığı bulundurulmalıdır. Diğer gerekli olan ilgili bilgiler bir servis firması teknisyeni tarafından periyodik kontroller sonucunda kaydedilecektir.
Geri kazanım (Madde 4): Soğutma, iklimlendirme, ısı pompaları, çözücü maddeler, yangın söndürme ve yüksek voltaj anahtarlama sistemleri geri kazanım sertifikalı personel bulundurmalı, böylece tekrar kullanım, iyileştirme ve imha işlemleri yapılabilmelidir.
Diğer uygulamalar için teknik olarak mümkün olduğunca ve fiyat yönünden oransız olmadığı sürece Gazlar geri kazanılacaktır
Avrupa Birliğinin almış olduğu tebliğler ve Kyoto protokolü gereği firmamız gerekli sertifika işlemlerini ve gerekli ekipmanları hazırlayarak tesislerde bulunan soğutma gruplarının gazlarının tekrar geri kazanımı ve verimli ömrü devam etmekte olan soğutma gruplarının gazlarının uygun gazlarla yenilenmesi ve sistemin istenilen performanslar ölçüsünde çalışmasını sağlamak için gerekli çalışmaları yapmış ve yapmaktayız.
- Bu aşamada tesisinizde bulunan soğutma gruplarının performans ve kapasite değerleritespit edilir
- Çevrim yapılacak uygun gaz ve kapasite değeri tespit edilir.
- Gerekirse kompresör revizyonu ,veya yenilemesi yapılır.
- Uygun elektronik ekipmanlar ve termostatik ekipmanlar yenilenir.
- Uygun gaz, yağ ve ekipmanların montaj işlemi yapılıp, gerekli kaçak, basınç ısı değerleri kontrolleri yapılıp gerekli kalibrasyon tamamlanır.
- Soğutma grubu test edilip teslim edilir.Bu aşamada periyodik bakım sözleşmesi kapsamında 1 yıl garanti verilmektedir.